Babimojskie szlaki nadziei

Ścieżka zaczyna się przed budynkiem Ratusza, gdzie mają siedzibę władze samorządowe. Zbudowany został w połowie XIX wieku i jest jedną z zabytkowych budowli w naszym mieście. Zniszczony został 29 stycznia 1945 r. przez Armię Radziecką, i odbudowany dopiero w latach 1961-1963. Z tamtych czasów pozostał przepiękny i wiele mówiący napis-„ZIEMIA BABIMOJSKA OD WIEKÓW POLSKA”. Z czasem uruchomiono na wieży zegar, w południe odgrywany jest Hymn Babimostu, a w 2004 r. odbudowana została sama wieża.

Sanktuarium Matki Bożej Gospodyni Babimojskiej

W miejscu, gdzie w czasach przedchrześcijańskich był wizerunek pogańskiego bóstwa, zbudowano drewniany kościół w XII lub XIII wieku. Początkowo był p.w. św. Piotra, stąd klucze w herbie miasta, a później p.w. św. Katarzyny. Kościół spłonął w 1728 r. Odbudowano go w latach 1730-1740 w stylu późnobarokowym jako świątynię p.w. św. Wawrzyńca. Pożar w 1832 r. zniszczył piękne barokowe wieże, które zrekonstruowane zostały dopiero w 1888 r. Mieści się tutaj również chór, który nie został zniszczony przez pożar w 1728 r.

• Najstarszym elementem wystroju kościoła jest zachowany fragmentarycznie późnogotycki poliptyk z 1499 r. z warsztatu Mistrza z Gościeszowic. Ołtarz ten zbudowano na zlecenie proboszcza z Sulechowa, Gabriela Rittera, a do Babimostu przeniesiono go w 1866 r. W skład pozostałego wyposażenia kościoła wchodzą m.in.: trzy barokowe ołtarze z czasów budowy świątyni, rzeźby i obrazy z XVII i XVIII w. Przedstawia sceny z życia i męki Jezusa Chrystusa, oparte na zbiorze podań zwanych „Legenda Aurea”
• W głównym ołtarzu umieszczono obraz Matki Bożej „Gospodyni Babimojskiej”, powstały prawdopodobnie w XVI wieku.
• Zachęcamy do uczczenia Matki Bożej Gospodyni Babimojskiej. Przechodząc na kolanach wokół ołtarza głównego w akcie pokuty dziękujmy Maryi za opiekę i wstawiennictwo. Przejść można każdego dnia poza czasem nabożeństw. Zapraszamy.

Obok kościoła stoi organistówka, która zbudowana została w drugiej połowie XVIII wieku. Jest to budynek parterowy, konstrukcji szkieletowej wypełnionej cegłą, nakryty dachem naczółkowym z powiekami. Początkowo był mieszkaniem organisty, a w latach 1974 – 2006 miały tu swoją siedzibę siostry felicjanki. Z parafią babimojską związanych było wielu sławnych Polaków. Najbardziej znaną postacią był Józef Andrzej Załuski – tytularny proboszcz babimojski w połowie XVIII wieku. Wielki magnat i mecenas kultury polskiej, historyk, bibliograf i edytor, założyciel, wraz z bratem Andrzejem Stanisławem, słynnej Biblioteki Załuskich. Równie wybitny był jego sekretarz i współpracownik, twórca bibliografii polskiej, Jan Daniel Janocki, proboszcz babimojski.

Z księgi cudów parafii: "Tego samego roku (1689) Kukli z Podmokli Małych dzieciątko ustawiczną chorobą wielką dręczone było, to jest kadukiem, w dzień poniedziałkowy Wielkanocny przynieśli je rodzice przed ten Obraz i trzykroć wielki ołtarz z nim obeszli, parę świec dawszy, położyła matka na stopniu przed ołtarzem przy mszy mnie Niegodnego Pasterza … na ten czas odpust zupełny odprawiał się, Pan Bóg owe dziecko uwolnił w nieskończonym miłosierdziu czy przez przyczynę Matki Bożej przy tym Obrazie."

Skwer Muzyków Ludowych upamiętnia tradycje muzycznych kapel koźlarskich charakterystycznych dla Regionu Kozła. Podstawą ich oryginalności są dudy, zwane u nas kozłem polskim. Występują one w dwóch rodzajach – kozła białego zwanego weselnym, używanego w kapelach oraz kozła czarnego zwanego ślubnym, na którym grano tylko na mszy świętej podczas uroczystości zaślubin. Kozioł jest instrumentem muzycznym złożonym z worka ze skóry kozła, do którego miechami wtłacza się powietrze. Grający naciskiem ramienia wdmuchuje je do piszczałek melodycznych i bardunkowych, wydobywając tym samym charakterystyczne dźwięki. Kozłom towarzyszyły skrzypce, nazywane serbami (skrzypce serbskie) lub mazanki, czyli małe skrzypce z trzema strunami.

Kapela ludowa składająca się z kilku kozłów i skrzypiec była nieodłącznym elementem życia społeczności wiejskiej. Znajdujemy ją na weselach, jak również na zabawach w karczmach, organizowanych w każdą niedzielę – pomijając okresy postów. Z wiejskich karczm kapele koźlarskie trafiły do szlacheckich i magnackich dworów. Stały się tym samym elementem polskiej kultury narodowej. Na naszej ziemi zachowały się żywe tradycje kapel koźlarskich. W okresie kiedy Babimojszczyzna była w państwie pruskim i tożsamość narodowa zamieszkujących ją Polaków była zagrożona, kapele pełniły rolę nośnika polskiej tradycji narodowej. Spośród wielu znakomitych muzyków ludowych na szczególną pamięć zasługuje Wacław Łakomy. Obecnie tradycje koźlarskie kontynuuje młodzież szkolna.

Obelisk poświęcony jest upamiętnieniu walk o wolność Ziemi Babimojskiej. Daty na nim przypominają:

• – Rok 1655 – walkę z najazdem szwedzkim w czasach „potopu”. Podjął ją starosta babimojski Krzysztof Żegocki, za co uzyskał chwalebne miano „pierwszego partyzanta Rzeczypospolitej”. Utworzył on z miejscowej drobnej szlachty, mieszczan i chłopów oddział partyzancki, z którym zdobył Kościan i ruszył na odsiecz Jasnej Górze.
• – Rok 1919 to Powstanie Wielkopolskie 1918/19. Mimo usilnej germanizacji Ziemi Babimojskiej, prowadzonej przez władze Prus i Niemiec, większość jej mieszkańców zachowała polską tożsamość narodową, czego dowodem jest udział ponad 100 babimojszczan w powstaniu. Walczyli oni w Poznaniu, przeszli szlak bojowy do Babimostu, wyzwalając miasto 24 stycznia 1919 r. Odparli nieprzyjacielską ofensywę, zatrzymując Niemców na linii jezior obrzańskich w Grójcu Wielkim i nie pozwalając im wtargnąć do Wielkopolski.
• – Rok 1945 to dla Ziemi Babimojskiej wyzwolenie i powrót do Macierzy po 152 latach narodowej niewoli. 29 stycznia rano 12 zmotoryzowana brygada Armii Radzieckiej z 11 Samodzielnego Korpusu Pancernego dowodzonego przez gen. mjr Filipa Rudnika zajęła Babimost.

Ewangelicy przybyli do Babimostu w połowie XVII wieku ze Śląska na zaproszenie starosty babimojskiego Krzysztofa Żegockiego.
Byli tam prześladowani przez Habsburgów w okresie okrutnej wojny trzydziestoletniej (1618-1648) i dopiero w miastach wielkopolskich, m. in. w Babimoście znaleźli schronienie i normalne warunki do egzystencji. Starosta działając w imieniu króla Jana Kazimierza Wazy zapewnił im swobody narodowe i religijne, udzielił zezwolenia na budowę domu modlitwy oraz wyznaczył tereny pod osadnictwo.
Po przybyciu do Babimostu osadnicy niemieccy wybudowali nową dzielnicę- tzw. Nowe Miasto i świątynię przy nowej ulicy prowadzącej do Kargowej. Zniszczył ją całkowicie wielki pożar w 1781 r., w wyniku którego spaliła się również znaczna część miasta. W latach 1782-1789 świątynię odbudowano i służyła wiernym wyznania ewangelickiego. W 1945 r. wysiedlono ludność niemiecką, w tym większość ewangelików i od tego czasu kościół jest nieczynny.

Kościół zbudowany został w XVI wieku na cmentarzu rzymskokatolickim, oddalonym wówczas od miasta. Był pod wezwaniem Matki Bożej. Konstrukcja drewniana powodowała, że wielokrotnie ulegał spaleniu. Po pierwszym pożarze odbudowany został w latach 1605 – 1609 przez rodziny Klocków, Kawków i Hamerczaków. Poświęcony został 4 czerwca 1610 roku przez biskupa poznańskiego Andrzeja Opalińskiego. Długoletnim kapelanem przy tym kościele był ksiądz Jacek Klimowicz, który oddał kościół pod opiekę św. Jacka Odrowąża.

W roku 1656 miasto wraz ze świątynią zostało spalone przez Szwedów. Kościół został szybko odbudowany. Biskup poznański Maciej Kurski poświęcił go 17 maja 1660 roku.
Po kolejnym pożarze, staraniem księdza Szymona Rychlińskiego, kościół został odbudowany w 1740 roku już jako budynek murowany. Niestety, to też nie uchroniło go w 1832 roku od następnego pożaru. Odbudowano go ponownie w 1850 roku i w takim kształcie dotrwał do dzisiaj, gdyż remonty i renowacje nie spowodowały zmian konstrukcyjnych. Kościół p.w. św. Jacka jest budowlą jednonawową, o półkoliście zamkniętym prezbiterium i prostokątnej zakrystii, umiejscowionej po jego zachodniej stronie.

45 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego (JW 5037) powołano 6 lipca 1957 r. rozkazem Ministra Obrony Narodowej. 10 października 1957 r., na budowanym od 1954 r. lotnisku, wylądowała III eskadra 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego „Warszawa” pod dowództwem por. pil. Jana Malickiego, która stała się zalążkiem babimojskiej jednostki wojskowej. Pułk wyposażono w samoloty MIG 15. Podporządkowany został 3 Korpusowi Obrony Powietrznej Obszaru Kraju. W 1960 r. pułk otrzymał sztandar bojowy. Szczególnym wydarzeniem w historii jednostki i całego miasta była wizyta pierwszego kosmonauty świata Jurija Gagarina w dniu 21.07.1961 r.. Gość ten został uhonorowany wmurowaną w płytę lotniska tablicą pamiątkową. W listopadzie 1969 r. pułk został włączony w skład Dowództwa Wojsk Lotniczych i zmienił profil na myśliwsko-szturmowy. W latach 1980-1989 w jednostce odbywało się szkolenie lotnicze podchorążych Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej (WOSL).

W 1988 r. jednostkę przemianowano na 45 Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy. W lutym 1992 r. zakończono szkolenie lotnicze, a 22 sierpnia pożegnano uroczyście sztandar pułku. Szkolenie lotnicze nasi piloci zakończyli na samolotach myśliwsko-bombowych Lim 6. Z dniem 1 września 1992 r. rozkazem MON została powołana nowa jednostka – Komenda Obsługi Lotniska (JW. 2784). Od 01.01.2000 r. funkcjonowała w składzie 21, a następnie 33 Bazy Lotniczej jako Lotnisko nr 2. Dnia 31.12.2004 r. Jednostka Wojskowa w Babimoście uległa całkowitej likwidacji. Tradycję i historię rozwiązanego pułku lotniczego kultywuje stowarzyszenie Związek Żołnierzy Wojska Polskiego działające w naszym mieście od 27.03.198l r. ZŻWP przejął opiekę nad symbolami lotniczymi pozostałymi po jednostce oraz częścią wojskową Izby Pamiątek Regionalnych. W swojej działalności bierze aktywny udział w życiu publicznym miasta i gminy.

Cech rybacki założony został na początku XVII wieku przez mieszkańców Babimostu oraz Podmokli Małych i Wielkich, którzy zajmowali się rybołówstwem na rozlewiskach Leniwej Obry. W zamian za bohaterską walkę ze Szwedami w czasach „potopu”, na wniosek i za wstawiennictwem starosty babimojskiego Krzysztofa Żegockiego, w 1661 r. król Jan Kazimierz Waza nadał mu prawa i przywileje. Potwierdził je w 1767 r. król Stanisław August Poniatowski. Cech rybacki składał się ze Stołu Braci Starszych i Stołu Braci Młodszych. Na jego czele stał starszy cechu, który kierował działalnością i posiadał skrzynię z dokumentami cechu.

Godłem bractwa była tzw. „cycha” w kształcie ryby – w Podmoklach Wielkich była wyryta na mosiężnej blasze, a w Podmoklach Małych wycięta z drewna. W razie śmierci jednego z członków cechu „cychę” posyłano od jednego członka do drugiego, zawiadamiając o jego śmierci i zapraszając wszystkich na uroczystość pogrzebową. Bractwo posiadało sztandar – przedstawiał on wyhaftowaną rybę na czerwonym tle. Uregulowanie Leniwej Obry w końcu XIX wieku doprowadziło do zaniku rybołówstwa jako źródła zarobkowania. Z tego powodu cech rybacki przekształcił się w organizację społeczno-kulturalną kultywującą polskie tradycje i obyczaje. W takiej postaci istniał do 1951 r., przyczyniając się do utrzymania polskiej świadomości narodowej wśród mieszkańców Podmokli.

Wsie Podmokle Małe i Podmokle Wielkie mają wspólne losy. Powstały w XII wieku. Od XIV do XVIII wieku należały do dóbr królewskich, zarządzanych przez starostów babimojskich. Były wsiami sołeckimi, co świadczy o organizacji w oparciu o wzory niemieckie. W początkach XVII wieku mieszkańcy założyli cech rybacki, któremu statut w 1661 roku – w uznaniu zasług za walkę ze Szwedami w okresie „potopu”- nadał król Jan Kazimierz. Po II rozbiorze Polski od 1793 roku Podmokle Małe i Wielkie znalazły się w państwie pruskim.

W Przez lata zaborów mieszkańcy zachowali polską tożsamość. Działały liczne polskie organizacje – biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych, kółko rolnicze, a po I wojnie światowej Koło Związku Polaków w Niemczech. W czerwcu 1929 roku powstała w Podmoklach Małych Polska Katolicka Szkoła Powszechna, która działała bardzo prężnie. Dyrektorem szkoły i nauczycielem był m. in. Franciszek Sarnowski, którego imię nadano obecnej Szkole Podstawowej. Za działalność patriotyczną był, podobnie jak inni mieszkańcy wsi, represjonowany przez władze hitlerowskie. Zginął w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen w styczniu 1940 roku w wieku 28 lat. Podmokle wyzwolone zostały 29 stycznia 1945 roku i powróciły w granice państwa polskiego.

Dąb szypułkowy „Kazimierz” liczy sobie ok. 200 lat. Jego wysokość wynosi 28 m, a obwód 432 cm. Zarejestrowany jest w rejestrze pomników przyrody województwa lubuskiego pod nr 504. Ostatnio konserwowany był w 1995 r. Dąb „Kazimierz” jest ozdobą leśnego rezerwatu częściowego lasów nizinnych „Laski”.

Rezerwat został utworzony w 1977 r. i ma powierzchnię 42,92 ha. Celem jego powstania było zachowanie lasu z udziałem drzewostanów starszych klas wieku o charakterze naturalnym. Występują w nim głównie zespoły roślinne związane z siedliskami wilgotnymi. Rosną tu stare buki i dęby osiągające wiek do 180 lat. Stwierdzono występowanie 46 gatunków ptaków. Obok rezerwatu znajdują się tablice informujące o występujących tu roślinach i zwierzętach. Pełnią one znakomicie funkcję dydaktyczną.

Już w 1311 r. istniał w Nowym Kramsku drewniany kościół p.w. św. Michała. Należał do parafii klępskiej, diecezji wrocławskiej. Od czasu przejęcia wsi, na początku XIV wieku, przez klasztor cystersów z Obry, plebanami kościoła byli jego mnisi. W połowie XVII wieku założono przy kościele szkołę parafialną i zmieniono wezwanie na Narodzenia Najświętszej Marii Panny. W latach 1759-1769 w miejsce drewnianego wybudowano kościół murowany. Fundatorem był opat klasztoru cystersów z Obry, Stanisław Pretendowski, który został też jego zarządcą. W 1855 r. została dobudowana wieża.

Kościół ma budowę jednonawową. Wzniesiony jest na planie owalnym, z prostą ścianą od zachodu. Po bokach nawy znajdują się dwie półkoliste kaplice, a z obu stron prezbiterium zakrystia i składzik. Wnętrze kościoła utrzymane jest w stylu późnobarokowym. Księża parafii nowokramskiej pełnili w czasach narodowej niewoli za rządów pruskich i niemieckich rolę przewodników i patronów polskiej ludności. Inicjowali tworzenie i wspierali działania polskich organizacji politycznych, kulturalnych i gospodarczych, znacząco przyczyniając się do utrzymania polskiej tożsamości narodowej.

Pierwszą synagogę w Babimoście zbudowano około 1700 roku. W 1799 r. wybudowano nową bożnicę, która wtopiona była w otaczające ją małe budynki zamieszkiwane przez biedotę żydowską. Około 1880 r. synagogę przebudowano.
Był to budynek na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dwuspadowym dachem. Podłużne okna synagogi na piętrze zwieńczone były łukiem; rozwiązania te należały do tzw. Rundbogenstil. Synagoga służyła miejscowej społeczności żydowskiej do 1927 roku. W tym roku Alex Neumann, ostatni przewodniczący babimojskiej gminy, odsprzedał ją miejscowej gminie ewangelickiej. W warunkach sprzedaży Neumann zastrzegł, że budynek może służyć tylko do celów sakralnych, a ewangelicy nie mogą odsprzedać go dalej.

Sprzęty liturgiczne, będące na wyposażeniu synagogi, przekazano zrzeszeniu pruskich gmin żydowskich w Berlinie, prosząc jednocześnie o zgodę, aby pieniądze uzyskane ze sprzedaży synagogi przeznaczyć na naprawę muru i utrzymania cmentarza żydowskiego w Babimoście.
Dzięki tej transakcji budynek synagogi nie został zniszczony w czasie tzw. Nocy Kryształowej z 9 na 10.11.1938 roku. W latach 60. XX w. został jednak przebudowany, a przez długi czas służył jako dom kultury. Obecnie pełni funkcję biblioteki miejskiej.

Na rynku ustawione są na wysokich kolumnach dwie figury (kamienne). Jest to statua Matki Boskiej i figura św. Wawrzyńca. Stoją od siebie w odległości około 50 m. W przekazach archiwalnych jest zapisane, że w miejscu ustawienia figur w czasach potopu szwedzkiego, zginęło 2 księży.

W 1655 roku Szwedzi wymordowali prawie całą ludność katolicką w mieście. 6 maja 1656 roku spalili na stosie dwóch księży: Wojciecha Turopiedskiego i wikariusza Marcina Paluszkiewicza. Był to prawdopodobnie zemsta za działalność partyzancką ówczesnego starosty babimojskiego, a późniejszego bpa Krzysztofa Żegockiego.

Sanktuarium Matki Bożej Gospodyni Babimojskiej

Kościół pw. św. Wawrzyńca w Babimoście położony w południowozachodniej części miasta, tuż przy placu rynkowym. Teren wokół kościoła otoczony jest ceglanym murem z bramą wjazdową. Świątynia to murowana, trójnawowa bazylika, fasadą zwrócona ku wschodowi z prezbiterium o półkolistym zamknięciu. Wejście do kościoła ujęte barokowym portalem z flankującymi pilastrami. Front świątyni z dwiema czworobocznymi wieżami zwieńczonymi dachami wielospadowymi. Fasadę kościoła zdobią, umieszczone we wnękach wież figury, św. Wojciecha i św. Stanisława. Korpus główny nakryty jest dachem dwuspadowym, a prezbiterium półkolistym. Nad nawami położono dachy pulpitowe. Wnętrze kościoła przykryte sklepieniami kolebkowokrzyżowymi. Nawy boczne zdobione są dekoracją stiukową, a ściany wewnątrz barokowymi pilastrami. Wnętrze świątyni dopełnia barokowe wyposażenie.

• Najstarszym elementem wystroju kościoła jest zachowany fragmentarycznie późnogotycki poliptyk z 1499 r. z warsztatu Mistrza z Gościeszowic. Ołtarz ten zbudowano na zlecenie proboszcza z Sulechowa, Gabriela Rittera, a do Babimostu przeniesiono go w 1866 r. W skład pozostałego wyposażenia kościoła wchodzą m.in.: trzy barokowe ołtarze z czasów budowy świątyni, rzeźby i obrazy z XVII i XVIII w.
• Zachęcamy do uczczenia Matki Bożej Gospodyni Babimojskiej. Przechodząc na kolanach wokół ołtarza głównego w akcie pokuty dziękujmy Maryi za opiekę i wstawiennictwo. Przejść można każdego dnia poza czasem nabożeństw. Zapraszamy.

Z księgi cudów parafii: "Tego samego roku (1689) Kukli z Podmokli Małych dzieciątko ustawiczną chorobą wielką dręczone było, to jest kadukiem, w dzień poniedziałkowy Wielkanocny przynieśli je rodzice przed ten Obraz i trzykroć wielki ołtarz z nim obeszli, parę świec dawszy, położyła matka na stopniu przed ołtarzem przy mszy mnie Niegodnego Pasterza … na ten czas odpust zupełny odprawiał się, Pan Bóg owe dziecko uwolnił w nieskończonym miłosierdziu czy przez przyczynę Matki Bożej przy tym Obrazie."

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

• Ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat.
• Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit.
• Ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate trideta storacalaperda mastiro dolore eu fugiat nulla pariatur.

Ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum